Een minuutje van de notaris
08-10-2019 Regina van Rijswijk

Notaristaal, de beroepsorganisatie is er een hele socialmediacampagne over begonnen, maar ikzelf werd er van de week ook op gewezen. Nadat het slot van de akte werd voorgelezen, zei een huizenkoper bij mij aan tafel: ‘Nou notaris, u zegt wel: “Waarvan akte in minuut is verleden”, maar u heeft er iets langer dan een minuut over gedaan.’ Flauwe grap natuurlijk, maar het zette mij wel weer aan het denken. Waarvoor stond ‘in minuut’ ook alweer? En wat voor bijzondere termen hebben wij nog meer?

Het woord minuut in het slot van de akte, komt van het Latijnse minuta scriptura, wat ongeveer betekent ‘klein geschreven’. De akte zelf werd vroeger met kleine letters geschreven, dat scheelde ruimte in de kluis. Het afschrift van de akte voor de cliënten werd juist met grote letters geschreven en dus ‘grosse’ genoemd. De minuut is nu het document met de originele handtekeningen die bij de notaris in de kluis bewaard blijft. Cliënten, u dus, krijgen een kopie of een afschrift van de akte. Onder de laatste staat alleen de handtekening van de notaris. Die garandeert dat de tekst gelijk is aan het origineel. De zogenoemde grosse van nu is een speciaal soort afschrift: met de grosse van een hypotheekakte kan de bank een huis openbaar verkopen.

Proces-verbaal
Ons notariaat komt van oorsprong uit Noord-Italië. Notaris of notarius komt van het werkwoord notare, wat betekent opmerken/noteren. De notaris legt vast wat partijen verklaren, wat hij zelf heeft waargenomen of een combinatie van beide. In het eerste geval wordt gesproken van een (partij-)akte, in het tweede geval van een proces-verbaal of een verklaring. Een verklaring van erfrecht bijvoorbeeld is het resultaat van wat de notaris heeft waargenomen door onderzoek in het Centraal Testamentenregister (CTR), het testament, bij de gemeente en van wat de erfgenamen hebben verklaard. De erfgenamen zelf tekenen deze verklaring niet, alleen de notaris. Het woord proces-verbaal komt waarschijnlijk uit het Frans. Het is in ieder geval de naam van een document waarin een waargenomen proces en de eventuele (verbale) verklaringen van partijen zijn vastgelegd door de notaris, politie of rechter. Een voorbeeld is het proces-verbaal van een loting of een bekeuring.

Compareren
Het notariaat zoals we dat nu kennen, is in 1810 vanuit Frankrijk ingevoerd. Dat zie je dan weer terug in de woorden ‘compareren’ oftewel voor de notaris verschijnen en ‘comparanten’ wat niet meer of minder betekent dan de verschenen personen. In de meeste akten staan tegenwoordig de Nederlandse termen, maar mocht u ze nog tegenkomen, dan weet u waar ze vandaan komen. Waarvan akte …

Bron: knb.nl